प्रतियाेगी तीन मुक्तक- - कामना आचार्य २०७८-०४-१७

(साहित्य पोष्टको मुक्तक प्रतियोगितामा प्रेषित)
प्रतियाेगी तीन मुक्तक-
- कामना आचार्य 

ठूलो दिल पत्ता लगाउन लोकमा पुग्नुपर्छ
मानिसको इमान जोख्न भोकमा पुग्नुपर्छ ।
आजकल त असली मुहार देख्नै गाह्रो हजुर
चोर र साधु छुट्याउन चोकमा पुग्नुपर्छ ।

+++

गरिखाने र हेरिबस्नेको जातमा केको फरक
शिशिरले झारेको र टिपेको पातमा केको फरक ?
गरिबलाई थिचोमिचो गर्न कसले दियो अधिकार
पीडा ओकल्ने मेरो निर्दोष बातमा केको फरक ?

+++

पकेट गरम छउँन्जेल म त हामी कहलिएँ
बैँस छउँन्जेल झन् संसारभरकै नामी कहलिएँ ।
अवैध सम्बन्धले पेट ढाडिँदै जाँदा अहिले भने
ऊ बाहुन रे म भने अपवित्र कामी कहलिएँ ।

बालकविता-- जन्मदिन मनाएँ - गरिमा आचार्य

बालकविता-- जन्मदिन मनाएँ

- गरिमा आचार्य 

+++

घुमिफिरी अाएछ एक वर्ष खाएछ

जन्मदिन मेराे रे उपहार पाएछ ।

दु:ख पाएँ भगाएँ सुख जति जाेगाएँ

यसै गरी मैले त जन्मदिन मनाएँ ।

बाबामामू दुबैले अाशीर्वाद दिएर

देखाउनु रे मैले ठूलाे मान्छे भएर ।

सुकार्यमा राजी त मनलाई गराएँ

ठूलाे साेच राखेर जन्मदिन मनाएँ ।

अग्रजकाे सम्मान अनुजकाे मायामा

रमाउने बानी हाेस्  यसै गरी  काममा ।

खुशियाली सम्झेर दुनियाँमा हराएँ 

लेखपढ गरेर जन्मदिन मनाएँ ।

+++

2078/03/16

कक्षा- टी १०, श्री जनता प्राविधिक मावि, गाेलबजार-४, सिरहा । बेलका उदयपुर थाँतथलो Rijal

१९ ओँ चरणमा विजेता लघुकथा उपाय -लक्ष्मी रिजाल

प्रतियोगी लघुकथा

उपाय
-लक्ष्मी रिजाल

"आमा गइन् खेतमा बाबा गए मन्दिर
कर्म ठूलो या धर्म अहिले म भन्दिनँ ।"

लखनलालले गाएको धोद्रे स्वर सुनेर मैले आँखा खोल्नु परेको थियो । पहिले उनलाई पढेलेखेको युवाका रूपमा सम्मान गर्थे गाउँलेहरू । अहिले दिमागको एउटा नटबल्टु ढिला भएको ठिटो सम्झेर अपमान गर्न समेत पछि पर्दैनथे । उनी बोल्दा होस् कि खोक्दा कविता नै ओकल्न पाए हुन्थ्यो भन्ठान्थे ।
उनी सबैका कुरा बुझ्थे । अरूकै चिन्तामा डुबिरहन्थे । अरूको भलो सोचे पनि उनको भलो सोच्नेहरू बिरलै थिए । यस्तो विषम परिस्थितिलाई समेत उनले आफ्नो उपहार सम्झेका थिए ।

"आँखा चिम्ली बसेर हात बाँधी रहेर
पूरा हुन्न कर्तव्य गुफा बासी भएर ।"

म चुपचाप बसेको देखेर उनले भनेको कविताको प्रत्युत्तरमा मेरो मुख खुलेको थियो- "म अक्रिय ध्यानमा थिएँ । निर्विचार मनोदशामा पुग्नै लागेको थिएँ । हजुरको आवाजले पुनः विचारको तहमा फर्केँ । यो सब गुफा पस्न हैन तन र मन दुबैको अवस्था सपार्न हो ।"

केहीबेरमै मेरा बाबा मन्दिरबाट फर्कनुभयो । हामी दुबैलाई निधारमा टीका लगाइदिनुभयो । हातहातमा प्रसाद थम्याइदिनुभयो । र; भन्नुभयो: " श्रीकृष्णमा मन लगाएस् । उनैले कल्याण गर्छन् । पोल्टाभरि धर्म हात लाग्छ ।°

बाबाका कुरालाई लखनलालले नाकनिक गरेर हावामा उडाएका थिए । त्यसै बखत यामानको घाँसको भारी लिएर आमा आइपुग्नुभएको थियो । उनले आमाका गोडा ढोगेका थिए । पसिनाले लत्पतिएको शरीर चाँडै ओभाओस् भनी हाते पङ्खाले आमालाई हम्केका थिए । र; भट्याएका थिए-

"मेरा लागि यी आमा धर्मकी हुन् पुजारी
सलाम ठोक्छु सदा आफ्ना गोडा बजारी ।
कर्तव्य नै धर्म हो मन्दिर जानु होइन
आफू मात्रै हाँसेर पुण्यधाम पाइन्न ।"

लखनलालको मुखबाट धर्म आर्जनको उपाय सुनेर बाबाको निधार खुम्चेको थियो । आमाका फुस्रा ओठमा भने मन्द मुस्कान नाचिरहेको प्रष्ट देखिन्थ्यो ।

+++ https://www.facebook.com/groups/sahityapost/permalink/1195019570964211/

प्रतियोगी लघुकथा : मुक्तके मास्टरको धर्म - गरिमा आचार्य बिहानको साढे दश बज्नासाथ उहाँ हाम्रो कक्षामा पस्नुभएछ । हामी आफ्नै सुर र तालमा थियौँ । "कक्षा दश के छ हाल गरेनौ राम्रो शान्त हुन नसक्दा पो भएनौ हाम्रो । कक्षा कक्षाजस्तो भए पढाइ हुन्छ आफ्ना कुरा आफैँ सुने बन्नेछौ काम्रो ।" उहाँको प्रेमपूर्ण धम्की मिश्रित आवाज सुनेर सतर्क बनेका थियौँ । उहाँ पाठ पढाउँदा मात्रै गद्यमा बोल्नुहुन्थ्यो । विषयवस्तु बाहिर चतुष्पदी मुक्तकमा मात्रै बोल्नुहुन्थ्यो । उहाँसँग नौनीजस्तो पग्लने र पत्थरजस्तो कडा हुने दुबै विशेषता विद्यमान थिए । उहाँको असली नाम हरिगोपाल उपाध्याय भए पनि मुक्तके गुरु भनिदिए दुई हात अग्लिनुहुन्थ्यो । यद्यपि हामीले उहाँको गोप्य उपनाम राखेका थियौँ- मुक्तके मास्टर । गल्ती फेला पारेपछि उहाँका सामु हामी रातभर रुझेको मुसोजस्तै बनेका थियौँ । त्यतिकैमा उहाँको मुखबाट फुत्केको थियो- "सुन्ने बेला सुन्नुपर्छ बोलेर हुन्न राम्रा कुरा मनमा राख फ्याकेर हुन्न । जिन्दगी नै उजाडिए हरियो पार्न रुख रोप्ने गर्नुपर्छ सुतेर हुन्न ।" हामीले उहाँका कुराको प्रतिकार गरेनौ । स्वीकार्दैमा आफ्नो भलो हुने ठान्यौँ । कुरैकुरामा उहाँले आफ्नो धर्मको लामो व्याख्यान दिनुभएको थियो । उहाँको मूल भनाइ यस्तो थियो- "यत्तिखेर म हुँ वृक्ष तिमी भोका छौ सत्ज्ञान पहिर्याउँछु तिमी नाङ्गा छौँ तिमी सधैँ अगस्ती हौँ हामी कुमार मेहनती बन्ने धर्म तिमी चोखा छौँ ।" हामीमा सुन्ने र गुन्ने धैर्य नामको बिरुवा ओइलाएको थियो । कर्तव्य भुलेर जीवनलाई हर्दम हँसिमजाक सम्झने भुल गर्दै थियौँ । उहाँका अमृत वाणीले हाम्रो चञ्चलपन होस र जोसमा रुपान्तरण भएको थियो । कक्षाबाट बाहिरिने बखत उहाँको कथन थियो- "यो धरती नै धर्मको जाँतो पिसिरहेको छ । यहाँका हरेक कुराले धर्म बिर्से अनिष्ट मात्रै देखापर्छ । जीवनको पाङरो धस्सिन्छ । हामी मानव भएकाले मानवीय सदगुणलाई व्यवहारमा ल्याउनु हाम्रो धर्म हो । बस् यत्ति नै सोच्नु र गर्नु काफी छ ।" २०७८/०४/१६

प्रतियोगी लघुकथा :

मुक्तके मास्टरको धर्म
- गरिमा आचार्य

बिहानको साढे दश बज्नासाथ उहाँ हाम्रो कक्षामा पस्नुभएछ । हामी आफ्नै सुर र तालमा थियौँ ।

"कक्षा दश के छ हाल गरेनौ राम्रो
शान्त हुन नसक्दा पो भएनौ हाम्रो ।
कक्षा कक्षाजस्तो भए पढाइ हुन्छ
आफ्ना कुरा आफैँ सुने बन्नेछौ काम्रो ।"
उहाँको प्रेमपूर्ण धम्की मिश्रित आवाज सुनेर सतर्क बनेका थियौँ । उहाँ पाठ पढाउँदा मात्रै गद्यमा बोल्नुहुन्थ्यो । विषयवस्तु बाहिर चतुष्पदी मुक्तकमा मात्रै बोल्नुहुन्थ्यो । उहाँसँग नौनीजस्तो पग्लने र पत्थरजस्तो कडा हुने दुबै विशेषता विद्यमान थिए । उहाँको असली नाम हरिगोपाल उपाध्याय भए पनि मुक्तके गुरु भनिदिए दुई हात अग्लिनुहुन्थ्यो । यद्यपि हामीले उहाँको गोप्य उपनाम राखेका थियौँ- मुक्तके मास्टर ।

गल्ती फेला पारेपछि उहाँका सामु हामी रातभर रुझेको मुसोजस्तै बनेका थियौँ । त्यतिकैमा उहाँको मुखबाट फुत्केको थियो-
"सुन्ने बेला सुन्नुपर्छ बोलेर हुन्न
राम्रा कुरा मनमा राख फ्याकेर हुन्न ।
जिन्दगी नै उजाडिए हरियो पार्न
रुख रोप्ने गर्नुपर्छ सुतेर हुन्न ।"

हामीले उहाँका कुराको प्रतिकार गरेनौ । स्वीकार्दैमा आफ्नो भलो हुने ठान्यौँ । कुरैकुरामा उहाँले आफ्नो धर्मको लामो व्याख्यान दिनुभएको थियो । उहाँको मूल भनाइ यस्तो थियो-
"यत्तिखेर म हुँ वृक्ष तिमी भोका छौ
सत्ज्ञान पहिर्याउँछु तिमी नाङ्गा छौँ
तिमी सधैँ अगस्ती हौँ हामी कुमार
मेहनती बन्ने धर्म तिमी चोखा छौँ ।"

हामीमा सुन्ने र गुन्ने धैर्य नामको बिरुवा ओइलाएको थियो । कर्तव्य भुलेर जीवनलाई हर्दम हँसिमजाक सम्झने भुल गर्दै थियौँ । उहाँका अमृत वाणीले हाम्रो चञ्चलपन होस र जोसमा रुपान्तरण भएको थियो ।

कक्षाबाट बाहिरिने बखत उहाँको कथन थियो- "यो धरती नै धर्मको जाँतो पिसिरहेको छ । यहाँका हरेक कुराले धर्म बिर्से अनिष्ट मात्रै देखापर्छ । जीवनको पाङरो धस्सिन्छ । हामी मानव भएकाले मानवीय सदगुणलाई व्यवहारमा ल्याउनु हाम्रो धर्म हो । बस् यत्ति नै सोच्नु र गर्नु काफी छ ।"

२०७८/०४/१६

लघुकथा- अबको मेरो धर्म - कामना आचार्य २०७८/०४/१८

लघुकथा- अबको मेरो धर्म
- कामना आचार्य २०७८/०४/१८

म शिकारको खोजीमा चारचौरास भौतारिरहेको थिएँ । त्यत्तिकैमा मेरा आँखा सामु एक गर्भिणी मृग देखापर्यो । ऊ बच्चा जन्माउन ठिक्क तयार अवस्थामा थियो । बच्चाको दश प्रतिशत अङ्ग बाहिर देखापरिरहेको थियो ।
+++
मुख निठ्याउँदै झम्टनै लागेको बखत मेरा हातगोडा ठतक्क घले । बढिसकेका पन्जा
लत्रक्क पारेँ । मेरो भयङ्कर रूप थाहा पाएर ऊ आत्तिएर जोडतोडलै दौडदै सडक
किनारामा पुगेको थियो । ऊ सडक पार गर्ने दाउमा थियो । यसरी दौडदा बच्चाले पचास
प्रतिशत अङ्ग बाहिर निकालिसकेको थियो । शिकारका लागि हैन हेर्नका लागि म उसको
पछि लागेको थिएँ । अझ उसको स्याहार अरू कोही आए त्यसैलाई आफ्नो क्षुधा मेट्ने
माध्यम बनाउनै झिनो आशा मनमा छँदै थियो ।
+++
हेर्दोहेर्दै सडक पार गर्ने क्रममा बीचमै पुग्न लाग्दा पूर्णरूपेण स्वस्थ
बच्चा बाहिरियो । त्यसका दायाँबायाँ दुबैतिर निष्फिक्री यातायातका साधन
दगुरिरहेका थिए । उसका टाउका माथि मृगको बच्चा चोर्ने दाउमा पन्जा फैलाएको
विशाल कायाको चिल आकाशमा मडारिइरहेको थियो । अबुझ बच्चा जथाभाबी गोडा चाल्दै
थियो । कसैले ठक्कर दिएर चटनी बनाउला कि भन्ने ठूलो त्राहीमाम थियो । अनायासै
मेरो पन्जा बच्चो स्याहार्न पुगेछन् । मृगले सुइकुच्चा ठोकिसकेको थियो ।
रफ्तारमा एकतमासले दौडेका सारा साधन यत्रवत् रूपमा फ्रिज भएका थिए ।
+++
शुरुमा त बच्चो मबाट उम्कन खोज्यो । मैले नै दिइनँ । बिस्तारै अघि बढेँ र
बढाएँ । अब यसलाई आफ्ना डमरुसँगै हुर्काउने कि जङ्गलमै छाडिदिने ? मनमा कुरो
खेल्दै थियो ।
यसकी आमासँगै यो सुखी हुन्छ उसैका सामु पुर्याएर छाडिदिनु बेस रहन्छ भन्ने
निष्कर्षमा पुग्नै लाग्दा सामुन्नेमा रगतको आहाल देखापर्यो ।
+++
बच्चालाई पारि तारेपछि यसो फर्केर आहालतिर हेरेको त खै केले छोएर हो मेरा
आँखाको बाँध पनि एक्कासी फुटेर छताछुल्ल भइरह्यो । किनभने नजिकै उही आमा मृग
उत्तानो टाङ लगाइरहेको थियो ।
+++

गजल -लक्ष्मी रिजाल, सप्तरीबाट । २०७८/०४/१८

प्रतियोगितामा गजल
-लक्ष्मी रिजाल, सप्तरीबाट । २०७८/०४/१८

आफ्नाे देश जाेगाउन आफै जुट्नुपर्याे
बैरी जति सबैलाई घनले कुट्नुपर्याे ।

यदाकदा घाेडा चढ्ने मान्छे पाे त लड्छ
मति बिग्रे आफैलाई मनले चुट्नुपर्याे ।

घाँटी दाबे कसै गरी छुटकारा पाउन
न्याय खाेज्दा खाेरमा पर्ने अब छुट्नुपर्याे ।

सबकाे मन एक बनाई सागर तर्नलाई
भए जति मनमुुटाव पुरै टुट्नुपर्याे ।

इज्जत लिलाम गर्नु हुन्न विदेशी दास भई
आमा चाेर्ने लुटेरालाई अब लुट्नुपर्याे ।

Like · Reply · Delete · 2m