५०. लघुकथा– मच्छडदानी –नन्दलाल आचार्य

५०. लघुकथा–  मच्छडदानी

–नन्दलाल आचार्य

‘हजुर ! यत्ति धेरै पीडा नदिनुस् न । झिपिक्कै आँखा लगाउन पाएको छैन । हत्तु हैरान छु ।’

चकमन्न रातमा अरू सदस्य मस्त निद्रामा घुरिरहेका थिए तर छोरी गरिमा भने पीडा ओकलिरहेकी थिइन् । सायद स्कुलमा बढता होमवर्क दिएकोले गुनासो पोखेकी होलिन् भन्ठानेर म चुप थिएँ ।

मेरो र उनीहरूको सुत्ने कोठा अलग भएकाले बोलेको आवाज प्रष्ट सुनिन्थ्यो तर दृष्य देखिन्नथ्यो । आफसमा बातचित गर्न सकिन्थ्यो तर केही कुरा लेनदेन गर्न भौतिक रूपमै आमनेसामने हुनुपथ्र्यो ।

‘यो गोलबजार नगरपालिकाले दया गर्नाले हजुरहरूले दशैँ मनाउन पाउनुभएको छ । हामीजस्ता निरीह प्राणीले दिनरात बेचैनमा फँस्नु परेको छ ।’

गरिमाको एकलापले बन्द हुने नामै लिएको थिएन । सायद सपनामा नै बरबराएकी होलिन् भन्ठान्न पुगेको थिएँ ।

‘यो सब हैरानीको अपजस बाबाको टाउकोमा जान्छु । उहाँ महाकन्जुस हुनुहुन्छ । दशतिर भ्वाङ परिसक्यो; चाँडो एउटा गतिलो झुल किन्दिनुस् भनेको आज वर्ष दिन लाग्न आँटिसक्यो । उहाँको तलव कहिले आउने हो । खालि तलब आएसी फेरिदिऊँला मात्र भन्नुहुन्छ । टालटुल पारेर काम चलाऊ भन्नुहुन्छ । टाल्दाटाल्दा अब टाल्ने ठाउँ नै देखिन्न ।’ 

एकैछिन पछि फेरिएको उनको अझ आक्रोशपूर्ण बोलीले म तर्सिएको थिएँ । उनी जागै अवस्थामा बर्बराएकी रहिछन् भन्ने एकिन भयो । 

‘यस्ता मास्टरे बाबाको चार महिने तलब घर आउँदा नआउँदै उधारो तिर्दातिर्दै तुरिँदो रहेछ । मैले चयनको स्वास कहिले फेर्ने ?’ गरिमाको कटुयथार्थले मेरो मुटु कुटुकुटु खाइरहेको अनुभूत भइरहेको थियो । 

आफ्नै कोठाबाटै मायालु लवजमा भनेँ, ‘छोरी, भो अब गुनासो नगर । अर्थोक त उधारो आएको छ भने तिम्रो रात हराम गर्ने ओखती पनि उधारो आउँछ । त्यो पनि भोलि नै स्कुल छुट्टी भएपछि लिएर घर आउँछु । 

१०÷०४÷२०२१ उदयपुर, सिद्धार्थटोल । 

५१. लघुकथा–  महाचोर

–नन्दलाल आचार्य

‘मिल्न सके सबै मिल्छ; नसके झगडाको बीउ बन्छ । तिमरू के गर्दा  रछौ; म हेर्दै छु ।’

यसखाले खबरदारीका साथ मैले पोलेको मुसाका पुच्छरहरू आफ्ना बच्चाहरूलाई दिएको थिएँ । उनीहरूले पनि रमाईरमाई नुनसँग चोबेर खाएका थिए ।

‘मुसाको पुच्छर त यत्ति मिठो हुन्छ । झन् पोलेको मुसाको शरीर खान पाए कति काइदा हुन्थ्यो !’

कान्छी छोरीको इच्छालाई थुम्थुम्याउँदै जेठो बोलेको थियो; ‘सप्पै खान पाइन्छ । बाबा मुसाको मासु सफा गर्दै हुनुहुन्छ । यसरी हैन पकाएर रस हालेको मुसाको मासु र एक थाल भात मज्जाले खान भेटिन्छ ।’

‘दाजु; हिजो घरमै मुसा मारेको थियो । किन नखाएर फ्याकेको ?’

बहिनीको सवालको जवाफमा जेठाको स्वर सुनिएको थियो; ‘घरायसी मुसाहरू गन्हाउँछन् । वनका मुसा गन्हाउँदैनन् । स्वादिला हुन्छन् ।’

‘यत्ति स्वादिष्ट हुँदा पनि अरू जातका मान्छेहरू आफूले परै जाओस् हामीले मुसा खाँदा पनि किन घिनाउँछन् ?’

कान्छो छोराको जिज्ञासाको मुख बन्द पार्न जेठाले जवाफ दिएको थियो; त्यो त सानैदेखि लागेको बानी र पारिवारिक सोचमा भर पर्छ ।’

कुरा सुनिरहेकी आमाले मसला पिस्दै भनेकी थिइन्, ‘हाम्रो जात मुसा खाने हो । हामी प्रकृति पुज्छौँ । प्रकृतिको उपहार निःशुल्क लिन्छौँ । प्राकृतिक जीवनशैली जिउँछौँ ।’

मुसाको मासु परपरी भुट्दै मैले पनि थपेको थिएँ; ‘किसान मरेर काम गर्छ; खेतमालिक बसेर फाइदा लुट्छ । उसभन्दा पहिले मुसाले लुट्छ । त्यही मुसालाई म लुट्छु ।’

‘किसानको पसिनाबाट बसीबसी लाभ खाने खेतमालिक हो; किसानको मेहनत सित्तैमा चोर्ने र आफ्नो भकारी भर्ने मुसा हो । उसो भा मुसाहरूलाई उठिबास लाउने हजुर चाहिँ के हुनु भो बाबा ?’

जेठाको प्रश्नले मलाई नाजवाफ परेको थियो । हजुरलाई कस्तो पार्यो कुन्नि ?

(उराँवटोल प्रदक्षिणपश्चात्)

१०÷०४÷२०२१ उदयपुर, सिद्धार्थटोल । 

Laxmi Rijal